30 oktober 2011, 7e zondag van de herfst

Welkom bij Wat lezen we deze week!

Hier vind je elke week de Bijbel teksten die een miljoen+ mensen lezen en/of horen als ze naar de kerk gaan. Er is namelijk een leesrooster waar -alleen al in Nederland- wel 1000 kerken aan meedoen. Hun kerkgangers horen elke week hetzelfde verhaal, maar natuurlijk wel anders 'gebracht' door de dominee of priester.

PERIODE

30 oktober 2011 is 7e zondag van de herfst en 19e na Trinitatis. Het is geen bijzondere (zon)dag. Op maandag 31 oktober is het echter 'Hervormingsdag' een herdenkingsdag in protestantse kerken. Op 31okt1517 timmerde Maarten Luther zijn 95 stellingen tegen situaties in de Rooms-katholieke Kerk op de deur van de kerk in Wittenberg. Het werd het begin van de Evangelische Kirche Deutschland en de Reformatie.

Nb Het is ook het 25-jarig ambtsjubileum van een van 'mijn' dominees: Ds Heine Siebrand (ook studentenpastor) van de Remonstrantse Geertekerk, Geertekerkhof, Utrecht tevens studentenpastor. De dienst begint om 10.30 uur en wordt vast bijzonder.

Op dinsdag 1nov2011'' is het 'Allerheiligen' voor Katholieken en Anglicanen. Op deze feestdag worden alle heiligen en martelaren herdacht. Dat zijn er veel en hun verhalen zijn meeslepend maar vaak ook bloederig. In de Middeleeuwen waren de Legenda Aurea of Gouden Legenden populair. De verzameling verhalen werd opgeschreven door Jacobus de Voragine (1228 of 1229 – 1298) en deze al oudere verhalen vormen ook vaak de basis voor de manier waarop heiligen en martelaren worden afgebeeld (iconografie en christelijke symboliek) en hun 'attributen', meestal de werktuigen waarmee zij gemarteld zijn.

Kunst tip: Fra Angelico, 15e eeuw. Paneel 'Allerheiligen'. Voorlopers van Christus (profeten?) Heiligen en martelaren. Tempera/eierverf op hout nu in de National Gallery, London, VK Link Wikipedia All-Saints

Woensdag 2 November wordt Allerzielen gevierd in Katholieke kerken om alle overledenen te herdenken en worden requiemmissen opgedragen. Zie pagina Kerkmuziek II.

De Bach cantates voor deze zondag zijn "Ich elender Mensch, wer wird mich erlösen” (BWV 48), "Wo soll ich fliehen hin“ (Koraalcantate BWV 5) en ''Ich will den Kreuzstab gerne tragen” (cantate voor bas solo BWV 56). Deze cantates horen bij Mattheüs 9:1-8 over de Genezing van een verlamde.

Op You Tube: JS Bach, cantata "Wo soll ich fliehen hin?" BWV 5:1 het openings Koraal. Met de tekst, maar zonder de uitvoerenden. (4m04). Link youtube

Of kijk op dit blog op 10okt2010 naar JS Bach "Ich elender Mensch, wer wird mich erlösen" (BWV 48) Tenor Jelle Leistra zingt recitatief en aria, met het Koor en Kamerorkest Sjosjanim, dirigente Mariëlle Heidekamp in de Dorpskerk Bodegraven, 17 oct 2009 (4m21).

Concert tip

30okt2011 om 10uur in de Nieuwe Badkapel, Badweg 's-Gravenhage cantate 48 JS Bach "Ich elender Mensch, wer wird mich erlösen” door Gilles Michels en het Haags Barokgezelschap en om 19.15uur in de Dorpskerk in Wassenaar. Link Haags Barokgezelschap NB Er staan nog 1 Concerten met cantate 48 op de Cantate Agenda van eduardvanhengel

TEKSTEN

Naar wie luister je? In Spreuken liefst naar Vrouwe Wijsheid die Gods wijsheid onderwijst. Psalm 43 is een smeekbede om (Uw) licht en trouw, dat die mij mogen leiden. De Tessalonicenzen worden geprezen door Paulus om hun wijsheid, want zij begrepen dat het woord van God hun verkondigd werd. Maar in Mattheus 25 luisteren de domme bruismeisjes naar de wijze bruidsmeisje en missen toch de boot.... In het gezang komen de bruidsmeisjes, maagden nog eens voorbij.

Spreuken 9:1-18

Psalm 43

1 Tessalonicenzen 2:9-13

Mattheus 25:1-13

Gezang 262

NB Voor Allerheiligen is een apart leesrooster gemaakt: Jesaja 60:1-11 en 17-22, Psalm 138, Openbaring 7:2-4 en 9-17, Mattheus 5:1-12 en Gezang 299

SPREUKEN

Spreuken is het 20e boek van het Oude Testament. Samen met het volgende boek wordt het beschouwd als wijsheidsliteratuur. Het zijn allerlei uitspraken met een onderwijzeningen. Ze worden vaak aan 'de wijste van allen: Salomo' toegeschreven. Het is praktische wijsheid, levenskunst voor de dagelijkse zaken en de omgang met elkaar, in zaken, bij de opvoeding van kinderen etc. Belangrijk zijn bescheidenheid, geduld, mildheid en zorgvuldig gedrag. De hoogste wijsheid is handelen naar God's geboden. Bron Groot Nieuws Bijbel. 

Het boek wordt ingedeeld naar de herkomst en de vorm van de spreuken. Wij lezen het laatste stuk van deel 1-9 dat wordt gekenmerkt door algemene en poetische wijsheid en dwaasheid (Groot Nieuws Bijbel), voorgesteld als vrouwen, maar in mijn perceptie ook een Grieks gebruik. Deel 9 heet in de3 GNB 'Wijsheid als levenshouding'. In Spreuken wordt alsmaar 'mijn zoon' aangesproken, heel soms 'kinderen'. Het thema is ook nogal vrouw onvriendelijk gezien alle waarschuwingen voor gevaarlijke, verleidelijke, overspelige en hoerige vrouwen. In ons stuk voor deze week gaat het alleen over de uitnodiging van Vrouwe Wijsheid en Dwaasheid om te komen eten, regel 4 en 16 zijn identiek, maar de menukaart verschillend. Opmerkelijk vond ik r8: wijs een spotter niet terecht, dat is zinloos, maar berisp wel een wijs man.

Kunst tip: Een gekroonde vrouw wijst een man op God: "Alle wijsheid komt van de Heer, en is bij hem voor eeuwig" in Petrus Comestor, 'Bible historiale' (vertaling uit het Latijn door Guyars des Moulins). Gemaakt in Parijs, circa 1372. Raoulet d'Orléans (kopiist), Jean Bondol, Eerste Meester van de Bijbel van Jean de Sy, en andere verluchters. Nu in de Meermanno Westreenianum, Koninklijke Bibliotheek Den Haag (10B23 folio 338v). Link meermanno Link mnemosyne

Kunst tip: Uit Geert Grote's (+1384) vertaling in het Nederlands van het Getijdenboek van de Eeuwige Wijsheid 'De Wijsheid is schoner dan de zon, en boven de gehele ordening van de sterren met het licht vergeleken wordt zij de eerste bevonden'. Link ritmanlibrary

SPREUKEN 9:1-18

1 Wijsheid heeft haar huis gebouwd,

zij heeft zich zeven zuilen uitgehakt.

2 Zij heeft haar slachtvee geslacht, haar wijn gemengd,

ook heeft zij haar tafel aangericht.
3 Zij heeft haar meisjes uitgezonden en roept,

op de tinnen van de hoogten der burgstad:

4 wie nog te simpel is neme hierheen de wijk,

en wie tekort aan hart heeft,
tot hem zal zij zeggen:

5 gaat mee, laat mijn brood uw brood zijn,

en drinkt van de wijn die ik heb gemengd;

6 laat versimpelingen achter en leeft,

betreedt de weg van verstand;

7 wie een spotter vermaant neemt kleinering op zich;
wie een boosdoener bestraft loopt een vlek op;

8 bestraf een spotter niet, anders gaat hij je haten,
bestraf eens een wijze en hij zal je liefhebben;

9 geef aan een wijze en hij wordt nog wijzer,

verleen kennis aan een rechtvaardige
en hij zal doorgaan tot zich te nemen!

10 Aanvang van wijsheid is ontzag voor de Ene,

kennis van heilige zaken betekent verstand;

11 ja, door mij vermenigvuldigen zich je dagen,
en worden aan jou toegevoegd jaren van leven;

12 als je wijs wordt, word je wijs tot je voordeel;
ben je een spotter dan moet je dat op je eentje dragen.

13 Vrouwe Dwaasheid is rumoerig,
de simpelheid zelve, heeft nergens weet van;

14 ze is gezeten bij de ingang van haar huis,-
op een troon op de hoogten der burgstad,

15 om tot wie over de weg voorbijtrekken te roepen,
tot wie hun paden recht willen houden:

16 wie simpel is neme hierheen de wijk,

wie tekort aan hart heeft, tot hem wil zij zeggen:

17 gestolen wateren zijn zoet,
en in het verborgene is brood het lekkerst!
18 Hij weet niet dat daar schimmen huizen:
haar genodigden in de diepten van het dodenrijk.

In de naardensebijbel vertaling Zoek Spreuken (20e)

Of in de Nieuwe Bijbelvertaling hieronder bij Liever luisteren.

Liever luisteren?

Martijn Vroom, medewerker CDA fractie 2e Kamer op voorleesbijbel In de Nieuwe Bijbelvertaling met de tekst of ga naar downloadbijbel Spreuken is het 20e boek van het OT.

Liever live?

Protestantse Gemeente Leiden Zuidwest, Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, Leiden. Tijd: 9.15uur, voorganger Ds. P. Warmenhoven. Tekst(en): Spreuken 9: 1-18 en Matteus 25: 1-13. Muzikale begeleiding: Emanuel Schmidt. Link leidenzuidwest

Of kijk op churchatwork voor een dienst bij u in de buurt.

Preek van A den Besten of Ds Lammers (?) voor Hervormd Giessen-Oudekerk en Peursum op 19nov2006. Preekstencil over Spreuken 9:1-18 met per regel verwijzingen naar Mattheus 7:24-27; 11:25-30; 25:1-13, Lukas 14:15-24; Johannes 6:22-59; Jakobus 3:17; 2 Petrus 1:2-4 en Openbaringen 3:14-22; 21:6 en 22:17. Link oud.hggop > Preekstencils 2006 en dan 19nov.

Op Vimeo: in het engels door the Providence Bible Fellowship 'The Invitation' exposee on provers 9:1-18 (19?41m). Link vimeo

PSALM

Psalmen is het 19e boek van het Oude Testament en bevat 150 liederen en gedichten. De psalm van deze zondag is een smeekbede, Doe mij recht in het Latijn Judica me, Deus en dat kwamen we al eerder tegen dit jaar. De 5e zondag van de 40dagentijd of Vasten heet Judica, naar het 'introïtus' openingsgezang en dat is… Psalm 43:1.

Eerst wordt God gesmeekt, daarna wordt tegen de eigen ziel gesproken. Een mooie regel is r3 'Zend uw licht en uw trouw, dat die mij mogen leiden' in de Groot Nieuws Bijbel vertaald met 'Blijf aan mijn zijde, licht mij bij'. Ook beeldend is de 5e regel in de Groot Nieuws Bijbel vertaald met Mijn ziel, wat drukt je teneer, waarom ben je zo onrustig? En in de Nieuwe Bijbelvertaling met 'Wat ben je bedroefd, mijn ziel, en onrustig in mij'.

Kunst tip: Psalm 43 'Richte mich, Gott' Felix Mendelssohn Bartholdy (1809 – 1847). Uitvoering in Budapest 23okt2008. Dirigent Zsófia Cseri en met Ferenc Erkelen en ? (hongaars bijschrift) (4m04) Link youtube

PSALM 43 Judica me, Deus

1 Doe mij recht, o God, voer mijn geding,
tegen een volk zonder vriendschap,

doe mij aan een man van bedrog
en schurkeríj ontkomen!

2 Want gij, mijn God en mijn veste:
waarom hebt gij mij verworpen,
waarom moet ik gaan in het zwart?
onder druk van een vijand?
3 Zend uw licht en uw trouw,
dat die mij mogen leiden,
met mij komen naar uw heilige berg
en naar uw woningen;

4 en ik mag komen, tot het altaar van God,
tot de God van mijn jubelende vreugde,
en zal juichen, u danken bij de harp,
o God, mijn God!

5 Wat buig je je neer, mijn ziel,

wat kreun je over mij?

verbeid het van God,
want eens zal ik hem danken:
die mijn aanschijn bevrijdt,
die mijn God is!

In de naardensebijbel vertaling Zoek Psalmen > 43

Of in de Nieuwe Bijbelvertaling hieronder bij Liever luisteren.

Liever luisteren?

Peter Stam, pastor uit Hoogvliet op voorleesbijbel In de Nieuwe Bijbelvertaling met de tekst of ga naar downloadbijbel Psalmen is het 19e boek van het OT.

Liever live?

Niet gevonden, (oud)Katholiek parochies en kleinere Protestantse geloofsgemeenschappen zijn een goede gok, wat betreft het volgen van het leesrooster. Kijk op churchatwork voor een dienst bij u in de buurt.

Beluister de Preek van Ds. Jac. Kruidhof voor Hattem ? Op 6okt96 'Verlangen naar Gods huis' (61m). Link verzameldepreken zoek 6okt96.

Op You Tube: Ds L. Kievit preekt in 1964 over Psalm 43 :4-5 in Putten. Ds. L. Kievit (1918-1990) was gemeentepredikant in de Nederlandse Hervormde Kerk van 1942 tot en met 1984. Hij diende 2x in Putten en Schoonrewoerd, Woerden, Leiden en Gouda waar hij met emeritaat ging. Hij was tevens lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond binnen de Nederlandse Hervormde Kerk. Andere preken van dezelfde predikant zijn te vinden op verbidiviniminister (7m) Link youtube

(Brief aan de) TESSALONICENZEN

Tessalonicenzen is het 13e boek van het Nieuwe Testament. Het is een brief van de apostel Paulus aan de gemeente na zijn bezoek daar. In dit stukje brengt hij in herinnering dat hij en zijn reisgenoten niemand tot last (kost) zijn geweest (duidelijker in de GNB). Dat zij hard werkten en onberispelijk waren. Maar de Tessalonicenzen waren niet alleen bevattelijjk voor de boodschap, zij begrepen ook dat dit het woord van God was. 

Kunst tip: Gustave Dore, gravure in La Sainte Bible van Paulus die de Tessalonicenzen onderwijst (1865). Link biblical-art.com

1 TESSALONICENZEN 2:9-13

9 Want ge herinnert u wel,
broeders-en-zusters,
onze uitputting en de inspanning.
Nacht en dag werkend

om niemand van u te bezwaren
hebben wij u de verkondiging
van God gepredikt.

10 Gij zijt getuigen, en God ook,
hoe toegewijd en rechtvaardig en
onberispelijk wij bij u die gelooft
zijn opgetreden,

11 zoals ge wel weet
hoe wij een ieder van u
zoals een vader zijn kinderen

12 u hebben bemoedigd en
toegesproken en betuigd
dat ge moest wandelen
waardig aan God die u roept
tot zijn eigen koninkrijk en glorie.

13 En daarom brengen ook wij
God niet aflatend dank,
omdat gij, toen gij het woord
van God van ons hoorde
het niet hebt ontvangen
als een woord van mensen
maar als, wat het waarlijk is,
een woord van God,
dat ook werkt
in u die gelooft.

In de Naardensebijbel vertaling Zoek 1 Tessalonicenzen > 2

Of in de Nieuwe Bijbelvertaling hieronder bij Liever luisteren.

Liever luisteren?

Nel Rijneveld-Verhoef uit Valkenburg op voorleesbijbel In de Nieuwe Bijbelvertaling met de tekst of ga naar downloadbijbel Tessalonicenzen is het 13 boek van het NT.

Liever live?

Protestantse Gemeente Bathmen,Rietakker 22 Bathmen. Tijd: 10uur, voorganger ds. A.H. van den Bor Link pgbathmen Of kijk op churchatwork voor een dienst bij u in de buurt.

Preek van Ds. M. de Jong voor de Nederlands Gereformeerde Kerk Eindhoven over 1 Tessalonicenzen 2:1-17 op 9mei04, 'Persoonlijke inzet gevraagd'. Link eindhoven.ngk

Op You Tube: McGee's Tru the Bible - 1 THESSALONIANS 2:9-12. Deel van een uitzending in de serie die in 5 jaar de Bijbel (OT en NT niet op volgorde) leest en toelicht op de The Bible Radio Network. Het programma wordt uitgezonden sinds 1967 en wordt geproduceerd in meer dan 100 talen in de wereld. (10m) Link youtube

MATTHEUS

Mattheus is het 1e boek van het Nieuwe Testament. Het is een van de vier evangelien met de verhalen over het leven en sterven van Jezus. In de evangelieen komen verhalen soms meerdere malen voor, soms identiek soms een beetje anders. Het bekende verhaal dat we deze week lezen komt (alleen) voor bij Mattheus en wordt 'de tien bruidsmeisjes' genoemd. Het staat in Mattheus 25, we hebben boekrol 23 met Jezus kritiek op de uiterlijkheden en het materialisme van de Farizeers overgeslagen. Net als boekrol 24 waarin de verwoesting van de tempel, de rampen en vervolging worden voorspeld. Maar ook de komst van de Mensenzoon. Alleen weet niemand wanneer, net als de tien bruidsmeisjes...

Kunst tip: anonieme Vlaamse Meester 'Laatste oordeel met de wijze en de dwaze maagden' circa 1450 en 1480. Olieverf op hout(paneel), nu in het Staatliche Museen, Berlijn, Duitsland. NB De wijze en dwaze maagden zijn later toegevoegd op een extra stuk paneel door een Brusselse schilder in het laatste kwart van de 15e eeuw. Link master

of

Kunst tip: Salvador Dali gouache uit 1964-1967 'De wijze en de dwaze maagden voor de “Biblia Sacra", gepubliceerd in 1969 door Rizzoli of Rome, met 105 litho's van originele gouaches. Link dalionline biblia3-17 Tientallen wijze en dwaze maagden op: biblical-art.com

MATTHEUS 25:1-13

1 Dan zal het koninkrijk der hemelen
te vergelijken zijn met tien maagden
die hun eigen fakkels meenemen
en eropuit trekken, de bruidegom tegemoet;

2 vijf van hen zijn dwaas en vijf verstandig;

3 want als die dwaas zijn

de fakkels meenemen
nemen ze géén olie met zich mee;

4 die verstandig zijn
hebben bij haar eigen fakkels
olie in de kruikjes meegenomen;

5 als de bruidegom uitblijft
worden ze allemaal sluimerig
en slapen in;

6 midden in de nacht klinkt er een kreet:
ziedaar de bruidegom, trekt uit, hem tegemoet!

7 Dan ontwaken al die maagden
en brengen haar eigen fakkels in orde;

8 die dwaas zijn zeggen tot die verstandig zijn:
geven jullie ons van jullie olie,
want onze fakkels doven uit!

9 Maar die verstandig zijn antwoorden en zeggen:
nee, dan is er voor ons en jullie niet genoeg!

gaat liever naar de verkopers

en koopt in voor jezelf!

10 Als zij weggaan om te kopen
komt de bruidegom aan
en die gereed staan
gaan met hem naar binnen tot de bruiloft;
de poortdeur wordt gesloten.

11 Later komen ook de overige maagden aan
en zeggen: heer en meester!

doe voor ons open!

12 Maar zijn antwoord is dat hij zegt:
het is zeker, zeg ik jullie:
ik weet niet wie jullie zijn!
13 Blijft dus wakker,
want ge weet de dag niet, noch het uur!

In de Naardensebijbel vertaling Zoek Mattheus > 25

Of in de Nieuwe Bijbelvertaling hieronder bij Liever luisteren.

Liever luisteren?

Thom Snik uit Tilburg op voorleesbijbel Mattheus 24:1 tot en met 25:46) In de Nieuwe Bijbelvertaling met de tekst of ga naar downloadbijbel Mattheus is het 1e boek van het NT.

Liever live?

Protestantse Gemeente Wolphaartsdijk, Nicolauskerk, Oostkerkestraat 1, Wolphaartsdijk (bij Goes) route. Tijd: 10uur, (gast)voorganger Ria Keijzer-Meeuwse uit Voorburg. Matteus 25:1-13, 'Oliedom', tien meisjes staan te wachten op de bruidegom. Vijf van hen hebben genoeg olie meegenomen, maar de andere vijf niet… Link pgwolphaartsdijk Of kijk op churchatwork voor een dienst bij u in de buurt.

Predikatie van Willem a Brakel (1635-1711) voor 1711, 'de bloeiende gemeente in Rotterdam' de parabel of gelijkenis van de tien maagden, uit Mattheus 25:1-14.

Link theologienet

Op You Tube: 'The Wise and Foolish Virgins ' gezongen door Misty Edwards. (10m01)

Link youtube

GEBED

Vast onderdeel van de afsluiting van een kerkdienst is een gebed en het (gezamenlijk) uitspreken van het 'Onze Vader' Het gebed dat Jezus heeft geleerd. Deze keer het gebed van Salomo om Wijsheid in het boek Wijsheid. Dit boek wordt door de Katholieken wel als deel van de Bijbel(canon) beschouwd, maar door de Protestanten niet. Deze boeken worden deuterocanoniek of zelfs apocrief genoemd, maar staan wel in de bekende bijbeluitgaven. Er zijn veel meer apocriefe boeken, maar die worden niet opgenomen.

WIJSHEID 9

1 ‘God van mijn voorouders, barmhartige Heer.

U hebt door uw woord alles geschapen.

2 Door uw wijsheid hebt u de mens zo gemaakt

dat hij over uw schepping zou heersen,

3 dat hij de wereld rechtvaardig zou regeren,

in vertrouwen op u,

en dat hij oprecht zou vonnissen.

4 Schenk mij de wijsheid die naast u troont,

keur mij een plaats onder uw kinderen waardig.

5 Ik ben immers slechts uw dienaar,

de zoon van uw dienares.

Ik ben een zwak mens, met een korte levensduur

en een beperkt inzicht in recht en wetten.

6 Maar zelfs als iemand een volmaakt mens zou zijn,

dan nog is hij niets waard

wanneer hij van uw wijsheid verstoken blijft.

Bron voorleesbijbel in de Nieuwe Bijbel Vertaling.

VOLGENDE WEEK

6nov2011, 8e van de herfst 20e na Trinitatis

Jesaja 48:17-21

Psalm 70

1 Tessalonicenzen 4:1-8)

Mattheus 25:14-30

Gezang 279